Pankreas kanseri, pankreas adı verilen ve karın bölgesinde bulunan bir organın hücrelerinde kontrolsüz büyüme ile başlayan ciddi bir kanser türüdür. Pankreas, mide ile omurga arasında yer alır ve sindirimde önemli bir rol oynar. Hem kan şekerini düzenleyen insülin ve glukagon gibi hormonlar üretir, hem de sindirim için gerekli olan enzimleri salgılar.

Pankreas kanseri genellikle pankreasın dış salgı yapan kısmında, yani sindirim enzimleri üreten hücrelerde başlar. Buna pankreatik adenokarsinom denir ve pankreas kanserlerinin en yaygın türüdür. Pankreasın daha nadir görülen hormon üreten kısmında başlayan tümörler ise nöroendokrin tümörler olarak adlandırılır.

Pankreas kanseri, erken evrelerinde belirgin semptomlara yol açmayabilir, bu yüzden hastalığın tespiti genellikle geç safhalarda olur. Bununla birlikte, bazı yaygın belirtiler şunlardır:

1. Karın ve Sırt Ağrısı: Karın bölgesinde belirsiz bir ağrı olabilir, bu ağrı bazen sırta vurabilir.
2. Kilo Kaybı ve İştahsızlık: Nedensiz kilo kaybı ve iştah azalması yaygındır.
3. Sarılık: Ciltte ve gözlerde sararma (sarılık) pankreas başındaki tümörün safra kanallarını tıkaması sonucu oluşabilir.
4. İdrarda Koyulaşma ve Dışkıda Açılma: Safra akışı engellendiğinde idrar koyulaşabilir, dışkı ise daha açık renkte olabilir.
5. Sindirim Sorunları: Yağlı dışkı, ishal veya sindirim problemleri görülebilir, çünkü pankreas sindirim enzimleri salgılamaktan sorumludur.
6. Bulantı ve Kusma: Sindirim sistemi sorunları nedeniyle bulantı ve kusma yaşanabilir.
7. Yorgunluk: Nedensiz bir yorgunluk hissi sık görülen bir belirtidir.
8. Kan Şekeri Düzensizlikleri: Ani şeker yükselmesi veya düşmesi, özellikle hastalık pankreasın insülin üreten hücrelerini etkilediyse, görülebilir.
9. Kan Pıhtılaşması: Bacaklarda kan pıhtısı oluşumu (derin ven trombozu) gibi belirtiler de nadiren görülebilir.

Bu belirtiler pankreas kanserine özgü olmayıp başka birçok durumla da ilişkili olabilir, bu nedenle bu tür belirtileri yaşayan kişilerin bir doktora başvurmaları önemlidir.

Pankreas kanseri tedavisi, kanserin evresine, tümörün yerleşimine, hastanın genel sağlık durumuna ve kanserin diğer organlara yayılıp yayılmadığına bağlı olarak değişir. Pankreas kanseri genellikle ileri evrede teşhis edildiği için tedavi seçenekleri sınırlı olabilir, ancak ameliyat, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedavi gibi çeşitli yöntemler kullanılabilir. İşte pankreas kanserinin tedavi seçenekleri:

1. Cerrahi Tedavi

Pankreas kanseri ameliyatı, tümörün tamamen çıkarılması amacıyla yapılabilir. Cerrahi, erken evre pankreas kanseri hastaları için en etkili tedavi yöntemidir. Ancak tümör çoğu zaman geç fark edildiği için cerrahi her zaman mümkün olmayabilir.

• Whipple Ameliyatı (Pankreatikoduodenektomi): Tümör pankreasın başında yer alıyorsa, pankreasın bir kısmı, safra yolları, on iki parmak bağırsağı (duodenum) ve bazen mide bir kısmı çıkarılır.
• Distal Pankreatektomi: Tümör pankreasın kuyruğunda bulunuyorsa, pankreasın bu kısmı ve genellikle dalak çıkarılır.
• Toplam Pankreatektomi: Pankreasın tamamı ve çevresindeki bazı organlar çıkarılır. Bu durum, pankreasın tamamının kanserden etkilendiği durumlarda yapılır.

Cerrahi sonrası iyileşme süreci zorlu olabilir ve pankreasın büyük kısmı çıkarıldığında, hasta ömür boyu insülin ve sindirim enzimleri kullanmak zorunda kalabilir.

2. Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini yavaşlatmak için kullanılan ilaçlardır. Cerrahi öncesinde (neoadjuvan kemoterapi) tümörü küçültmek veya cerrahi sonrasında (adjuvan kemoterapi) kanserin geri dönmesini önlemek için kullanılabilir. İlerlemiş pankreas kanseri durumunda kemoterapi, kanserin büyümesini yavaşlatabilir ve yaşam süresini uzatabilir.

• Gemcitabin ve FOLFIRINOX gibi kemoterapi rejimleri pankreas kanserinde yaygın olarak kullanılır.

3. Radyoterapi

Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili ışınlar kullanır. Genellikle kemoterapi ile birlikte uygulanır. Radyoterapi cerrahi öncesinde tümörü küçültmek veya cerrahi sonrası kanserin nüks etmesini önlemek için kullanılabilir.

4. Hedefe Yönelik Tedavi

Hedefe yönelik tedaviler, kanser hücrelerinin spesifik moleküler özelliklerini hedef alarak çalışır. Bu tedavi türü, genellikle tümörlerin belirli genetik mutasyonlarına sahip olması durumunda kullanılır. Örneğin, erlotinib adlı ilaç, pankreas kanserinde kullanılan bir hedefe yönelik tedavidir.

5. İmmünoterapi

İmmünoterapi, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerine saldırmasını sağlamayı amaçlar. Pankreas kanserinde immünoterapi daha sınırlı bir rol oynasa da, bazı genetik mutasyonları olan hastalarda kullanılabilir.

6. Palyatif Bakım

İlerlemiş pankreas kanserinde, tedavinin amacı genellikle semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak olur. Palyatif bakım, ağrı, bulantı, kusma gibi semptomları yönetmeye yönelik olabilir. Safra kanallarının tıkanmasını önlemek için stent yerleştirilmesi gibi işlemler de bu kapsama girer.

7. Klinik Araştırmalar

Pankreas kanseri tedavisinde yeni yaklaşımlar arayan klinik araştırmalar sürekli olarak yürütülmektedir. Bu araştırmalara katılmak, hastaların yeni tedavi seçeneklerine erişmesini sağlayabilir.

Tedavi Seçimi

Tedavi planı, pankreas kanserinin evresine göre belirlenir:

• Evre I ve II (Lokalize Pankreas Kanseri): Cerrahi genellikle ilk tercihtir, ardından kemoterapi ve bazen radyoterapi gelir.
• Evre III (Lokal İleri Pankreas Kanseri): Tümör, çevredeki damarları veya sinirleri işgal ederse, cerrahi mümkün olmayabilir. Bu durumda, kemoterapi ve radyoterapi uygulanır.
• Evre IV (Metastatik Pankreas Kanseri): Bu aşamada, kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır. Cerrahi genellikle bir seçenek değildir. Tedavi, semptomları hafifletmek ve yaşam süresini uzatmak için kemoterapi ve palyatif bakım üzerine odaklanır.

Pankreas kanseri tedavisi karmaşık olabilir, bu yüzden multidisipliner bir yaklaşımla (cerrah, onkolog, radyolog, vs.) tedavi planlanması önemlidir.