Obezite cerrahisi, aşırı kilolu bireylerde (morbid obezite) kilo kaybını sağlamak için uygulanan cerrahi müdahaleleri tanımlar. Bu cerrahi prosedürler, kişinin yeme alışkanlıklarını ve sindirim sistemini değiştirerek kilo kaybını teşvik eder. Obezite cerrahisi sadece kilo kaybını sağlamayı amaçlamaz, aynı zamanda obeziteye bağlı sağlık sorunlarını azaltmayı hedefler.
Obezite cerrahisi türleri genellikle iki temel mekanizma ile çalışır:
- Restriktif (Kısıtlayıcı) Cerrahiler: Midenin hacmi küçültülerek kişinin daha az yemek yemesi sağlanır. Örnek olarak, tüp mide ameliyatı (sleeve gastrektomi) verilebilir.
- Malabsorptif (Emilim Azaltıcı) Cerrahiler: Bağırsakların bir kısmı bypass edilerek, yiyeceklerin ve besinlerin emilimi azaltılır. Örnek olarak, mide bypass ameliyatı (Roux-en-Y gastric bypass) verilebilir. Bazı cerrahi yöntemler hem kısıtlayıcı hem de emilim azaltıcı özellikler içerir.
Obezite Cerrahisi Türleri
- Tüp Mide Ameliyatı (Sleeve Gastrektomi): Midenin büyük bir kısmı çıkarılır ve geriye muz şeklinde ince bir tüp kalır. Bu yöntem, hem mide hacmini küçültür hem de açlık hormonlarının üretimini azaltarak iştahı baskılar.
- Mide Bypass (Gastrik Bypass): Mide küçültülür ve bağırsakların bir kısmı atlanarak, besinlerin hem daha az mideye gitmesi hem de daha az emilmesi sağlanır.
- Gastrik Band (Mide Kelepçesi): Midenin üst kısmına ayarlanabilir bir bant yerleştirilir ve mide hacmi kısıtlanır. Kişi daha az yemekle doyma hissine ulaşır.
- Duodenal Switch: Mide küçültülür ve ince bağırsağın büyük bir bölümü bypass edilerek, besinlerin emilimi önemli ölçüde azaltılır.
Kimler İçin Uygundur?
Obezite cerrahisi, genellikle diyet, egzersiz ve ilaç tedavisi gibi diğer yöntemlerle kilo veremeyen veya kilo vermekte zorlanan kişiler için uygundur. Cerrahiye uygunluk, vücut kitle indeksi (VKİ) ve obeziteye bağlı sağlık sorunları dikkate alınarak değerlendirilir.
Uygunluk Kriterleri:
- Vücut Kitle İndeksi (VKİ):
- VKİ 40 veya daha yüksek olan kişiler (morbid obezite) genellikle ameliyat için adaydır.
- VKİ 35-40 arasında olan kişiler, eğer diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi gibi obeziteye bağlı ciddi sağlık sorunları yaşıyorlarsa, cerrahi müdahale düşünülebilir.
- Diyet ve Egzersiz Başarısızlığı:
- Kişi, diyet, egzersiz ve davranış terapileri gibi geleneksel kilo verme yöntemlerini denemiş, ancak başarılı olamamışsa cerrahi bir çözüm önerilebilir.
- Obeziteye Bağlı Sağlık Sorunları:
- Ameliyatın, obeziteyle ilişkili hastalıkların tedavisinde yardımcı olabileceği durumlarda cerrahi müdahale düşünülür. Bu hastalıklar arasında tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, uyku apnesi, yağlı karaciğer hastalığı, eklem problemleri ve kardiyovasküler hastalıklar yer alır.
- Genel Sağlık Durumu:
- Ameliyat için uygunluk değerlendirilirken, kişinin genel sağlık durumu da göz önünde bulundurulur. Ameliyatın risklerini artırabilecek ciddi sağlık sorunları olan kişiler için cerrahi bir çözüm uygun olmayabilir.
- Psikolojik Durum:
- Obezite cerrahisi, büyük yaşam tarzı değişiklikleri gerektiren bir süreçtir. Kişinin ameliyata psikolojik olarak hazır olması ve ameliyat sonrası yeni yaşam düzenine uyum sağlayabilecek kararlılığı göstermesi önemlidir.
- Yaş Faktörü:
- Genellikle 18-65 yaş arası kişiler obezite cerrahisi için uygun kabul edilir. Ancak, bazı durumlarda daha genç veya daha yaşlı hastalar için de cerrahi müdahale düşünülebilir. Yaşlı bireylerde ameliyat riskleri daha dikkatli değerlendirilmelidir.
Kimler İçin Uygun Değildir?
Obezite cerrahisi her hasta için uygun değildir. Bazı durumlarda ameliyat riskli olabilir veya kişi cerrahi müdahale için uygun olmayabilir:
- Alkol veya madde bağımlılığı: Obezite cerrahisi sonrası sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri gereklidir. Bu nedenle, alkol veya madde bağımlılığı olan kişiler öncelikle bu sorunlarını çözmelidir.
- Ciddi psikiyatrik rahatsızlıklar: Aktif ve tedavi edilmemiş depresyon, yeme bozuklukları veya şizofreni gibi ciddi psikiyatrik rahatsızlıkları olan kişilerde cerrahi müdahale riskli olabilir.
- Ameliyat risklerini artıran ciddi sağlık sorunları: Cerrahi sırasında ve sonrasında yüksek risk taşıyan kardiyovasküler hastalıklar veya ciddi solunum problemleri ameliyatı uygun hale getirmeyebilir.
Obezite Cerrahisinin Faydaları
- Kalıcı Kilo Kaybı: Obezite cerrahisi, büyük miktarda kilo kaybı sağlayabilir ve bu kilo kaybı kalıcı olabilir.
- Obeziteyle İlişkili Hastalıkların İyileşmesi: Diyabet, yüksek tansiyon, uyku apnesi ve eklem sorunları gibi sağlık problemlerinin iyileşmesine veya kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
- Yaşam Kalitesinin Artması: Kilo kaybı ile birlikte hareket kabiliyeti artar, genel sağlık durumu iyileşir ve yaşam kalitesi yükselir.
Obezite Cerrahisinin Riskleri
Her cerrahi müdahale gibi, obezite cerrahisi de bazı riskler taşır. Bu riskler arasında enfeksiyon, kanama, beslenme eksiklikleri, emboli, dumping sendromu ve anesteziye bağlı komplikasyonlar yer alabilir. Cerrahi sonrası yaşam boyu vitamin ve mineral takviyeleri gerekebilir.
